Hij zei het met een stelligheid die me onwillekeurig een stap achteruit deed zetten.
‘Als ik mijn vader vandaag zou tegenkomen, dan schoot ik hem dood.’
Hij nam vaak dezelfde boeken mee. Steeds opnieuw. De gruwelboeken van de holocaust. De fotoboeken van de kampen. Radeloze mensen die je vanaf de voorkaft met holle ogen aankeken. Uitgeput en zonder hoop. Ze keken naar een fotograaf die het moment vastklikte in een zwart-witte geschiedenis. Foto’s met een rouwrand. We weten wat er daarna gebeurde en zij wisten het waarschijnlijk ook. Dat maakt de foto’s zo hard en hartverscheurend. Een momentopname die je bevattingsvermogen tot het uiterste test en uitrekt.
Hij bladerde keer op keer doorheen de gruwel. ‘Mijn vader was een SS’er’ verklaarde hij ‘en mijn moeder een secretaresse die Duits sprak.’ Zijn jeugd werd getekend door de keuzes van zijn ouders. Keuzes die inktzwarte voren hadden getrokken in zijn kindertijd.
Misschien probeerde hij hun aandeel in te schatten? Hoe groot was hun overtuiging, aarzeling of twijfel? Wou hij de misleiding begrijpen die hen gestrikt had? ‘We wisten het niet.’ Zoiets. Waren ze gedachteloos gevallen voor een glanzende ideologie die maakte dat je je verstand kwijt raakte? Meegesleept door een schitterende en gekmakende retoriek die massa’s met zich mee trok. Het ravijn in.
Af en toe bladerde ook ik in de boeken en had het me telkens weer beklaagd. De beelden bleven aan mijn netvlies kleven en ik kreeg ze niet weg geknipperd. Ik probeerde er naar te kijken met de ogen van een verre toeschouwer maar de wreedheid haakte zich onmiddellijk vast onder mijn vel. De foto’s toonden dingen die je in geen enkele hoek van je verstand kwijt kon. En toch bleef ik kijken en ik wist niet waarom.
Ik wou hem de boeken weer uit handen nemen en zeggen: ‘Laat ze maar hier. Ze zijn te zwaar om te dragen. We hebben vederlichte boeken over tuinen en reizen. Over etentjes met vrienden. We hebben muziek die je in slaapt sust en je troost op donkere dagen'. Maar dat deed ik niet en hij vertrok met een loodzware tas vol verleden.
Comments